کمبود آهن و ریزش مو در مردان و زنان

یکی از علائم مهم فقر آهن در بدن ریزش مو است و می‌تواند هم مردان و هم زنان را تحت تأثیر قرار دهد، اما بسته به جنسیت، نوع ریزش مو و شدت کمبود آهن ممکن است متفاوت باشد.

ریزش مو می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر کیفیت زندگی، عزت نفس و رفاه روانی افراد مبتلا به فقر آهن داشته باشد. بنابراین، درک ارتباط بین کمبود آهن و ریزش مو و تفاوت آن بین زنان و مردان بسیار مهم است. در این مقاله از مرهم به بررسی علت کمبود آهن و ریزش مو در زنان و مردان می‌پردازیم تا بفهمیم ریزش مو در مردان بیشتر از یا زنان. پس با ما همراه باشید.

بیشتر بخوانید: بهترین مکمل آهن ایرانی

کمبود آهن و ریزش مو در زنان چقدر شایع است؟

کمبود آهن در زنان بیشتر از مردان است، به ویژه در زنان در سنین باروری، زنان باردار و زنانی که دوره‌های قاعدگی شدید دارند. طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، حدود 30 درصد از زنان غیر باردار و 42 درصد از زنان باردار در سراسر جهان کم خون هستند و کمبود آهن شایع‌ترین علت کم خونی است.

همچنین ریزش مو در زنان بیشتر از مردان است، اگرچه ممکن است به این اندازه قابل توجه یا شدید نباشد. با توجه به گزارش آکادمی پوست آمریکا، حدود 40 درصد از زنان تا سن 42 سالگی درجاتی از ریزش مو را تجربه می‌کنند.

شایع‌ترین نوع ریزش مو در زنان آلوپسی آندروژنتیک است که به ریزش موی الگوی زنانه نیز معروف است. نایحه ای که این اتفاق میوفتد نازک شدن مو در تاج و قسمت‌های جلویی پوست سر.

انواع دیگر ریزش مو در زنان شامل تلوژن افلوویوم است که ریزش موقت مو به دلیل استرس، بیماری یا تغییرات هورمونی بوده و آلوپسی آره آتا که یک اختلال خود ایمنی است که باعث ریزش موی تکه‌ای می‌شود.

بهتر است بدانید ارتباط قوی بین کمبود آهن و ریزش مو در زنان وجود دارد، زیرا مطالعات متعدد نشان داده‌اند که زنان مبتلا به ریزش مو نسبت به زنان با موهای معمولی سطوح پایین‌تری از آهن و فریتین، پروتئینی که آهن را ذخیره می‌کند، دارند.

با این حال، مکانیسم دقیق اینکه چگونه کمبود آهن باعث ریزش مو در زنان می‌شود به طور کامل شناخته نشده است. برخی از توضیحات ممکن عبارتند از:

• کمبود آهن بر تولید هموگلوبین تأثیر می‌گذارد که باعث کاهش اکسیژن رسانی به فولیکول‌های مو می‌شود و رشد و بقای آن‌ها را مختل می‌کند.
• کمبود آهن بر سنتز ریبونوکلئوتید ردوکتاز تأثیر می‌گذارد، آنزیمی که در چرخه سلولی و تکثیر DNA فولیکول‌های مو نقش دارد و منجر به ریزش زودرس مو می‌شود.
• کمبود آهن بر متابولیسم هورمون‌های تیروئید تأثیر می‌گذارد که چرخه رشد مو و فعالیت گیرنده‌های آندروژن در فولیکول‌های مو را تنظیم می‌کند و در نتیجه باعث نازک شدن و ریزش مو می‌شود.

کمبود آهن و ریزش مو در مردان

بهتر است بدانید که کمبود آهن در مردان کمتر از زنان است و مردان معمولاً ذخایر آهن بیشتری نسبت به زنان دارند. با این حال، برخی از مردان ممکن است به دلایل مختلف مانند رژیم غذایی نامناسب، از دست دادن خون، اختلالات گوارشی، بیماری مزمن کلیوی یا هموکروماتوز ژنتیکی همچنان دچار کمبود آهن شوند.

طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت، حدود 12 درصد از مردان در سراسر جهان کم خون هستند و کمبود آهن شایع ترین علت کم خونی است. همچنین ریزش مو در مردان کمتر از زنان است، اما ممکن است بیشتر محسوس و شدیدتر باشد.

با توجه به برسی آکادمی پوست آمریکا، حدود 85 درصد از مردان تا سن 50 سالگی درجاتی از ریزش مو را تجربه می‌کنند. همچنین شایع‌ترین نوع ریزش مو در مردان نیز همانند زنان بوده و از نوع آلوپسی آندروژنتیک است.

نشانه این نوع طاسی در مردان عقب رفتن خط مو و طاسی در تاج و شقیقه‌های سر. انواع دیگر ریزش مو در مردان عبارتند از تلوژن افلوویوم، آلوپسی آره آتا و آلوپسی اسکار.

ارتباط ضعیفی بین کمبود آهن و ریزش مو در مردان وجود دارد، زیرا برخی از مطالعات نشان داده‌اند که مردان مبتلا به ریزش مو نسبت به مردانی که موهای معمولی دارند سطوح آهن و فریتین پایین‌تری دارند، اما مطالعات دیگر هیچ تفاوت قابل‌توجهی پیدا نکرده‌اند.

مکانیسم دقیق اینکه چگونه کمبود آهن باعث ریزش مو در مردان می‌شود مشخص نیست، اما ممکن است مشابه با زنان باشد، که شامل اثرات کمبود آهن بر تامین اکسیژن، چرخه سلولی و هورمون‌های تیروئید فولیکول‌های مو است.

چه عواملی باعث افزایش خطر کمبود آهن و ریزش مو در زنان می‌شود؟

برخی از عواملی که خطر کمبود آهن و ریزش مو را در زنان افزایش می‌دهند عبارتند از:

رژیم غذایی نامناسب

زنانی که گیاهخوار یا وگان هستند ممکن است نیاز داشته باشند رژیم غذایی خود را با غذاهای غنی شده با آهن یا مکمل‌های آهن تکمیل کنند تا نیاز روزانه خود به آهن را تامین کنند.

از دست دادن خون

زنانی که قاعدگی‌های سنگین، فیبروم رحم، اندومتریوز یا سایر بیماری‌های زنانه دارند که باعث خونریزی بیش از حد می‌شود، می‌توانند مقدار زیادی آهن را از طریق از دست دادن خون از دست بدهند.

زنانی که مکرر اهدای خون، جراحی، جراحات یا خونریزی گوارشی دارند نیز می‌توانند از طریق از دست دادن خون، آهن از دست بدهند و این امر احتمال ریزش مو را بیشتر می‌کند.

بارداری

زنان باردار یا شیرده برای حمایت از رشد و نمو جنین و جفت و جایگزینی از دست دادن خون در هنگام زایمان و شیردهی به آهن بیش از حد معمول نیاز دارند. اگر آهن دریافتی کافی نباشد، ذخایر آهن مادر ممکن است تخلیه شود و منجر به کم خونی فقر آهن شود.

تغییرات هورمونی

زنانی که نوساناتی در سطح استروژن و پروژسترون خود دارند، مانند در دوران یائسگی، قبل از یائسگی یا استفاده از داروهای ضد بارداری خوراکی، ممکن است در چرخه رشد موهای خود تغییراتی داشته باشند و در نتیجه ریزش مو ایجاد شود. تغییرات هورمونی نیز می‌تواند بر جذب و استفاده از آهن در بدن تأثیر بگذارد.

عوامل ژنتیکی

همچنین زنانی که سابقه خانوادگی ریزش مو، به ویژه آلوپسی آندروژنتیک دارند، ممکن است استعداد ژنتیکی برای ریزش مو داشته باشند. برخی از ژن‌هایی که در تنظیم متابولیسم آهن نقش دارند، مانند HFE، TMPRSS6 و TFR2 نیز ممکن است بر حساسیت به کمبود آهن و ریزش مو تأثیر بگذارند.

چه عواملی باعث افزایش خطر کمبود آهن و ریزش مو در مردان می‌شود؟

همانند مواردی که در بالا برای زنان معرفی شدند، برخی از عواملی که خطر کمبود آهن و ریزش مو را در مردان افزایش می‌دهند عبارتند از

از دست دادن خون

مردانی که به طور مکرر اهدای خون، جراحی، جراحات یا خونریزی گوارشی دارند می‌توانند مقدار زیادی آهن را از طریق از دست دادن خون از دست بدهند.

همچنین مردانی که مبتلا به هموکروماتوز ژنتیکی هستند، وضعیتی که در آن بدن آهن بیش از حد جذب می‌کند، ممکن است نیاز به اهدای منظم خون برای جلوگیری از اضافه بار آهن و آسیب اندام داشته باشند.

شرایط پزشکی

مردانی که بیماری‌های مزمن مانند بیماری التهابی روده، بیماری سلیاک، زخم معده، سرطان معده یا بیماری مزمن کلیوی دارند، ممکن است دچار اختلال در جذب یا افزایش از دست دادن آهن شوند که منجر به کم‌خونی ناشی از فقر آهن می‌شود.

مردانی که دارای اختلالات تیروئیدی مانند کم کاری تیروئید یا پرکاری تیروئید هستند نیز ممکن است متابولیسم آهن و چرخه رشد مو را تغییر دهند و در نتیجه باعث ریزش مو شوند.

عوامل محیطی

بهتر است بدانید مردانی که در معرض استرس، آلودگی، استعمال دخانیات، الکل یا مواد مخدر هستند، ممکن است استرس اکسیداتیو و التهاب بیشتری داشته باشند که می‌تواند به فولیکول‌های مو آسیب برساند و دسترسی به آهن را کاهش دهد.

چگونه می توان کمبود آهن و ریزش مو در زنان و مردان را تشخیص داد و درمان کرد؟

تشخیص کمبود آهن و ریزش مو در زنان و مردان با ترکیبی از معاینه بالینی، آزمایش خون و آنالیز مو انجام می‌شود. برخی از آزمایشاتی که می‌توان انجام داد عبارتند از:

• معاینه بالینی
• آزمایش خون
• تجزیه و تحلیل بافت مو

بهترین راه درمان ریزش مو ناشی از فقر آهن در مردان و زنان

درمان کمبود آهن و ریزش مو در زنان و مردان به علت و شدت بیماری بستگی دارد. برخی از گزینه‌های درمانی عبارتند از:

مصرف مکمل آهن

رایج‌ترین و مؤثرترین درمان برای کم خونی فقر آهن، مصرف مکمل آهن خوراکی است که معمولاً به شکل فروس سولفات، فروس فومارات یا فروس گلوکونات است.

دوز توصیه شده آهن برای زنان مبتلا به کم خونی فقر آهن 150 تا 200 میلی گرم آهن در روز و دوز توصیه شده آهن برای مردان مبتلا به کم خونی فقر آهن 100 تا 200 میلی گرم آهن در روز است که به دو یا سه دوز تقسیم می‌شود و همراه با غذا یا ویتامین C مصرف می‌شود تا جذب بیشتر شود.

رژیم غذایی غنی از آهن

بهترین راه برای پیشگیری و درمان کمبود آهن و ریزش مو در مردان و زنان، داشتن یک رژیم غذایی متعادل و متنوع است که شامل مقدار زیادی از غذاهای غنی از آهن مانند گوشت قرمز، مرغ، ماهی، تخم مرغ، لوبیا، عدس می‌شود.

همچنین مصرف برخی از غذاهای غنی شده با آهن، مانند غلات، نان‌ها و آب میوه‌ها نیز می‌توانند به افزایش دریافت آهن کمک کنند. با این حال، برخی از غذاها و نوشیدنی‌ها مانند چای، قهوه، لبنیات و مکمل‌های کلسیم در جذب آهن اختلال ایجاد می‌کنند و باید حداقل دو ساعت قبل یا بعد از مصرف مکمل‌های آهن یا مصرف غذاهای غنی از آهن از مصرف آن‌ها خودداری شود.

مراقبت از مو

زنان و مردانی که دچار کمبود آهن و ریزش مو هستند نیز می‌توانند از مراقبت مناسب از مو و پوست سر خود بهره‌مند شوند، مانند استفاده از شامپوها و نرم کننده‌های ملایم، اجتناب از مواد شیمیایی خشن و دستگاه‌های حرارتی، محدود کردن استفاده از محصولات و ابزارهای حالت دهنده و اجتناب از آن‌ها.

همچنین حالت مدل مو نیز یکی دیگر از عواملی است که می‌تواند باعث تضعیف ریشه مو شود. ماساژ پوست سر با روغن‌هایی مانند روغن نارگیل، زیتون یا بادام نیز می‌تواند به تحریک گردش خون و تغذیه فولیکول‌های مو کمک کند.

سخن آخر

همانطور که در این مطلب گفته شد، کمبود آهن و ریزش مو شرایط رایجی هستند که ممکن است هم زنان و هم مردان را درگیر کنند، اما بسته به جنسیت ممکن است علل، تظاهرات و درمان‌های متفاوتی داشته باشند.

کمبود آهن و ریزش مو می‌تواند تأثیرات منفی بر سلامت جسمی، روانی و عاطفی زنان و مردان داشته باشد و بر کیفیت زندگی، سلامت و رفاه آن‌ها تأثیر بگذارد. بنابراین، درک ارتباط بین کمبود آهن و ریزش مو و تفاوت آن بین زنان و مردان و اتخاذ یک سبک زندگی سالم که بتواند از هر دو بیماری پیشگیری و درمان کند، مهم است. همچنین در صورت نیاز به دنبال مراقبت‌های پزشکی و حمایت روانی و آگاهی از آخرین تحقیقات و پیشرفت‌ها در زمینه کمبود آهن و ریزش مو است.

سوالات متداول

در ادامه برخی از مهم ترین سوالات را در مورد فقر آهن در بدن و ریزش مو پاسخ می‌دهیم

محدوده طبیعی آهن و فریتین در زنان و مردان چقدر است؟

محدوده طبیعی آهن در زنان 50 تا 170 میکروگرم در دسی لیتر (mcg/dL) و در مردان 65 تا 175 میکروگرم در دسی لیتر است. همچنین محدوده طبیعی فریتین در زنان 12 تا 150 نانوگرم در میلی لیتر (ng/mL) و در مردان 20 تا 250 نانوگرم در میلی لیتر است.

بهترین منابع آهن در رژیم غذایی کدامند؟

بهترین منابع آهن در رژیم غذایی، غذاهای حیوانی مانند گوشت قرمز، مرغ، ماهی و تخم مرغ هستند، زیرا حاوی آهن هِم هستند که به راحتی توسط بدن جذب می‌شود. غذاهای گیاهی مانند لوبیا، عدس، آجیل، دانه‌ها و سبزیجات دارای برگ سبز نیز حاوی آهن هستند، اما این نوع آهن غیر هِم است که دیرتر جذب بدن می‌شود. با این حال، جذب آهن غیر هِم را می توان با مصرف آن با غذاهای غنی از ویتامین C، مانند مرکبات، گوجه فرنگی، فلفل، یا توت فرنگی، یا با غذاهای غنی از آهن هِم افزایش داد.

عوارض جانبی مکمل آهن چیست؟

مصرف مکمل آهن می‌تواند عوارض جانبی مانند تهوع، استفراغ، یبوست، اسهال، درد معده یا مدفوع تیره ایجاد کند. این عوارض جانبی را می‌توان با مصرف مکمل‌های آهن با غذا یا آب، یا با کاهش دوز یا دفعات مکمل‌های آهن کاهش داد. با این حال، اگر عوارض جانبی شدید یا مداوم باشد، یا اگر علائمی از مصرف بیش از حد آهن وجود داشته باشد، مانند درد قفسه سینه، مشکل در تنفس، یا تشنج، ضروری است که فوراً به دنبال کمک پزشکی باشید.