مصرف قرص یا مکمل آهن در بعضی مواقع ممکن است با برخی داروهایی که مصرف می‌کنید تداخل داشته باشد، یا اثربخشی آنها را کاهش یا افزایش دهد و یا باعث عوارض جانبی ناخواسته شود. بنابراین، مهم است که بدانید چه داروهایی را نباید همراه با قرص آهن مصرف کرد و چگونه از تداخلات احتمالی آهن جلوگیری کرد. در این مطلب از مرهم برخی از مهم‌ترین تداخلات دارویی با قرص آهن را برسی می‌کنیم.
داروهایی که جذب آهن را کاهش می‌دهند
برخی داروها میتوانند با جذب آهن تداخل داشته باشند، یا با اتصال به آهن در معده یا روده، یا با تغییر pH معده یا فعالیت آنزیم‌هایی که به تجزیه آهن کمک می‌کنند مانع از جذب آهن در بدن می‌شوند.
این تداخل دارویی میتواند منجر به کاهش سطح آهن در خون شود که میتواند اثربخشی قرصهای آهن را کاهش داده و علائم کم خونی فقر آهن را بدتر کند. برخی از داروهای رایجی که میتوانند جذب آهن را کاهش دهند عبارتند از:
تداخل آنتی اسیدها با قرص آهن
اینها داروهایی هستند که اسید معده را خنثی می‌کنند و برای درمان سوزش سر دل، سوء هاضمه و زخم معده استفاده می‌شوند. با این حال، آنتی اسیدها همچنین میتوانند اسیدیته معده را که برای جذب بهینه آهن مورد نیاز است، کاهش دهند. بنابراین نباید در عرض دو ساعت قبل یا بعد از مصرف قرص آهن از آنتی اسیدها استفاده کرد.
تداخل آهن با مهارکننده‌های پمپ پروتون (PPIs)
اینها داروهایی هستند که تولید اسید در معده را کاهش می‌دهند و برای درمان بیماری‌هایی مانند بیماری رفلاکس معده به مری (GERD)، زخم‌ها و سندرم زولینگر-الیسون استفاده می‌شوند. با این حال، آنها همچنین میتوانند با کاهش اسیدیته معده و مهار آنزیم‌هایی که به هضم آهن کمک می‌کنند، جذب آهن را مختل کنند.
تداخل داروهای مسدود کننده H2 با آهن
داروهایی هستند که عملکرد هیستامین که به عنوان ماده‌ای شیمیایی، ترشح اسید در معده را تحریک می‌کند و برای درمان بیماری‌هایی مانند GERD، زخم‌ها و واکنش‌های آلرژیک استفاده می‌شود را مسدود می‌کنند. با این حال، مسدود کننده‌های H2 همچنین می توانند با کاهش اسیدیته معده و تداخل با آنزیم‌هایی که به هضم آهن کمک می‌کنند، جذب آهن را کاهش دهند.
تداخل مکملهای کلسیم با آهن
مکملهای کلسیم میتوانند جذب آهن را با رقابت با آهن برای همان ناقلان در روده کاهش دهند. مکملهای کلسیم را نباید در عرض دو ساعت قبل یا بعد از مصرف قرص آهن مصرف کرد.
تتراسایکلین ها
تتراسایکلین‌ها میتوانند با تشکیل کمپلکس‌های نامحلول با آهن در معده یا روده، جذب آهن را کاهش دهند که از جذب آهن توسط بدن جلوگیری می‌کند. این داروها را نباید در عرض دو ساعت قبل یا بعد از مصرف قرص آهن مصرف کرد.
کینولون ها
نوعی آنتی بیوتیک هستند که برای درمان طیف وسیعی از عفونت‌های باکتریایی مانند عفونت دستگاه ادراری، عفونت تنفسی و سوزاک استفاده می‌شوند. کینولون‌ها همچنین میتوانند با تشکیل کمپلکس‌های نامحلول با آهن در معده یا روده، جذب آهن را کاهش دهند که از جذب آهن توسط بدن جلوگیری می‌کند. داروهایی که جذب آهن را افزایش می دهند
داروهایی که مصرفشان با آهن عوارض جانبی ایجاد می‌کند
برخی از داروهای رایج که در صورت مصرف با آهن میتوانند عوارض جانبی ایجاد کنند عبارتند از:
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs): داروهایی هستند که التهاب، درد و تب را کاهش می‌دهند و برای درمان بیماری‌هایی مانند آرتریت، سردرد و دردهای قاعدگی استفاده می‌شوند. با این حال، NSAID ها همچنین می توانند عوارض جانبی مانند تحریک معده، زخم، و خونریزی ایجاد کنند، به خصوص زمانی که با قرص آهن مصرف شوند.
- هورمون های تیروئید: داروی هورمون‌های تیروئید میتوانند عوارض جانبی مانند اضطراب، بی خوابی، تپش قلب و کاهش وزن ایجاد کنند، به خصوص زمانی که با قرص آهن مصرف شوند. زیرا آهن میتواند در جذب هورمون‌های تیروئید اختلال ایجاد کند و باعث نوسانات سطح آنها در خون شود.
- لوودوپا: این دارویی است که برای درمان بیماری پارکینسون، یک اختلال عصبی که بر حرکت، تعادل و هماهنگی بدن تأثیر می گذارد، استفاده می‌شود. با این حال، میتواند عوارض جانبی مانند تهوع، استفراغ، خواب آلودگی و دیسکینزی ایجاد کند، به خصوص زمانی که با قرص آهن مصرف شود.
چگونه از تداخل آهن با دیگر داروها جلوگیری کنیم
برخی از نکات و اقدامات احتیاطی برای جلوگیری یا به حداقل رساندن تداخلات آهن با سایر داروها عبارتند از:
- برچسب‌ها و دستورالعمل‌های داروها را به دقت بخوانید و دستورالعمل‌های پزشک را دنبال کنید.
- پزشک را در مورد مصرف تمام داروها، مکمل‌ها و فرآورده‌های گیاهی مطلع کنید و در مورد تداخل احتمالی قرص آهن سوال کنید.
- قرص آهن را با آب یا آب پرتقال مصرف کنید و از مصرف آن با شیر، چای، قهوه یا آنتی اسیدها خودداری کنید، زیرا میتوانند جذب آهن را کاهش دهند.
- قرص آهن را یک تا دو ساعت قبل یا بعد از غذا مصرف کنید، مگر اینکه پزشک توصیه دیگری کرده باشد، زیرا غذا میتواند در جذب آهن اختلال ایجاد کند.
- قرص آهن را هر روز در یک زمان معین مصرف کنید و دوز آن را نادیده نگیرید یا آن را دوبرابر نکنید، زیرا میتواند بر سطح خون تأثیر بگذارد.
سخن آخر
همانطور که در این مطلب گفته شد، درست است که فقر آهن در بدن عوارض بسیار جدی ایجاد می‌کند، اما قرص‌ها و مکملهای آهن نیز میتوانند با برخی داروها تداخل داشته باشند، یا اثربخشی آنها را کاهش دهند یا افزایش دهند، یا عوارض جانبی ناخواسته ایجاد کنند. بنابراین، مهم است که بدانید چه داروهایی را نباید همراه با قرص آهن مصرف کرد و چگونه از تداخلات احتمالی آهن جلوگیری کرد. برخی از نکات کلی این است که برچسب و دستورالعمل داروها را با دقت مطالعه کنید، پزشک و داروساز را از تمام داروها و مکملهای مصرفی مطلع کنید، قرص آهن را با آب یا آب پرتقال و با فاصله از غذا و داروهای ضد اسیدی مصرف کنید. دوز آهن و سایر داروها را با توجه به آزمایش خون و علائم تنظیم کنید. با رعایت این نکات میتوان از قرصهای آهن به طور ایمن و موثر برای بهبود سلامت و رفاه بیشتر استفاده کرد.
سوالات متداول
در ادامه به برخی از مهم ترین سوالات در مورد آهن و نحوه مصرف این نوع مکمل تقویتی بدن پاسخ خواهیم داد.
چه مدت باید قرص آهن مصرف کنم؟
طول مدت درمان با آهن بستگی به شدت کم خونی فقر آهن، علت بیماری و پاسخ به درمان دارد. معمولاً قرص آهن حداقل به مدت سه تا شش ماه یا تا زمانی که سطح آهن خون به حالت عادی برگردد مصرف می‌شود. با این حال، برخی از بیماران ممکن است نیاز به مصرف قرصهای آهن برای دوره‌های طولانی‌تری داشته باشند، به خصوص اگر بیماری‌های مزمنی داشته باشند که باعث از دست دادن خون یا اختلال در جذب آهن می‌شود. بنابراین، رعایت توصیه‌های پزشک و نظارت منظم بر سطح آهن بسیار مهم است.
آیا می توانم قرص آهن را با غذا مصرف کنم؟
بهتر است قرص آهن با معده خالی مصرف شود، زیرا غذا میتواند در جذب آهن اختلال ایجاد کند. با این حال، برخی از بیماران ممکن است هنگام مصرف قرص آهن بدون غذا دچار ناراحتی معده، حالت تهوع یا یبوست شوند. در این صورت، قرص آهن را میتوان با مقدار کمی غذا، ترجیحاً غنی از ویتامین C، مانند آب پرتقال، مرکبات یا گوجه فرنگی مصرف کرد. با این حال، قرص آهن را نباید با غذاهایی که کلسیم بالایی دارند مانند شیر، پنیر یا ماست یا با غذاهایی که حاوی موادی هستند که میتوانند به آهن متصل شوند مانند چای، قهوه یا سبوس مصرف شود.
آیا میتوانم قرص آهن را با مکملهای دیگر مصرف کنم؟
آهن را میتوان با مکملهای دیگر مصرف کرد، به شرطی که حاوی موادی نباشد که باعث کاهش یا افزایش جذب آهن یا ایجاد عوارض جانبی شود. به عنوان مثال، قرصهای آهن را میتوان با مکمل ویتامین C مصرف کرد، زیرا جذب آهن را افزایش میدهد. با این حال، قرصهای آهن را نباید همراه با مکملهای کلسیم مصرف کرد، زیرا میتوانند با آهن برای انتقالدهندههای مشابه در روده رقابت کنند. به طور مشابه، قرص های آهن را نباید با مکملهای روی، مس یا منگنز مصرف کرد، زیرا میتوانند در جذب و متابولیسم یکدیگر اختلال ایجاد کنند.
نشانه های مصرف بیش از حد آهن چیست؟
مصرف بیش از حد آهن یک بیماری جدی است و زمانی رخ میدهد که آهن بیش از حد مصرف شود یا در بدن انباشته شود. مصرف بیش از حد آهن میتواند علائمی مانند درد شکم، استفراغ، اسهال، مدفوع خونی، تب، سردرد، سرگیجه، گیجی، تشنج، کما و حتی مرگ را ایجاد کند. مصرف بیش از حد آهن همچنین میتواند به کبد، کلیهها، قلب و سایر اندامها آسیب برساند. بنابراین، مهم است که قرصهای آهن را دور از دسترس کودکان قرار دهید و در صورت مشکوک شدن به مصرف بیش از حد آهن، فوراً به پزشک مراجعه کنید.